Günümüzde pek çok hasta konuşma ve çiğnemede zorluk çektiği halde sorununun nereden kaynaklandığını bilmez. Oysa birçok open bite yani ön dişlerde açıklık vakasında sorun çene bozukluğundan ileri gelir ve tedavisi mümkündür.
Modern tıbbın gelişmesi ile birlikte kişilerin yüz, çene ve dişlerinin düzgün yapıda olması için yapılan cerrahi tedavi yöntemi olan ortognatik cerrahi eski yunanca da gnagos (çene) ve orgos (düz) kelimelerinden türetilmiştir. Ortognatik cerrahi, bireyin diş, çene ve yüz yapısındaki bozuklukların ortodonti (braces treatment / diş teli tedavisi) işlemi ile düzeltilemediği durumlarda ortodontik tedavi ile birlikte uygulanan cerrahi tedaviye verilen isimdir. Bu ameliyatlar sonucu hastanın diş, çene ve yüz dokularının birbirleriyle olan bozuk ilişkileri düzeltilmektedir.
DİŞ VE ÇENE BOZUKLUĞUNUN TÜRLERİ NELERDİR ?
Alt ve üst çene arasındaki yapısal bozukluk çok çeşitli nedenlerden dolayı olabilir. Aşağıda belirtilen tüm bu yapısal bozukluklar ortognatik cerrahi ile tedavi edilebilir.
- Prognatizm : Alt çenenin önde olması.
- Mikrognatizm : Alt çenenin üst çeneye göre önde olması yetersiz gelişimi.
- Retrognatizm : Alt çenenin üst çeneye göre geride konumlanması. (gelişim geriliği olmayan durumlarda)
- Laterognatizm : Alt çenenin üst çeneye oranla sağa ya da sola daha fazla gelişmesi.
- Mikrognati : Üst çenenin alt çeneye göre daha geride gelişmesi.
- Open bite : Dişlerin kapanış esnasında temas etmemesi.
- Mikrogenia : Çene ucunun normalden küçük olması.
- Makrogenia : Çene ucunun normalden büyük olması.
OPEN BİTE NEDİR ?
Open bite yani ön dişlerde açıklık veya açık kapanış olarak adlandırılan bu terim üst kesici dişler ile alt kesici dişlerin birbiri ile temas etmemesi nedeniyle oluşan bir ortodontik bozukluktur.
Bebeklik döneminden itibaren kendini belli eden open bite bozukluğu parmak emme, emzik ve biberon alışkanlıklarından dolayı oluşmaktadır. Ağızda birbiri ile karşılıklı gelen dişlerin temas etmemesi durumunda oluşan openbite açık kapanış probleminde dişler üst üste gelmez ve açık kalır. Ortodontik tedavi olan diş teli tedavisi (braces treatment) uygulamaları veya daha ileri vakalarda ise ortognatik cerrahi ile tedavi sağlanır.
OPEN BİTE AÇILIŞ VE KAPANIŞ BOZUKLUĞU NASIL ANLAŞILIR ?
Ön keser dişler birbiri ile temas etmediği için openbite yani açık kapanış bozukluğuna sahip olan hastalar çekirdek yiyemezler, dikiş ipliğini dişleriyle kesemezler, yani kesmede ve koparma işlemi sırasında güçlük çekerler.
Open bite ön dişlerde açıklık bozukluğunun diğer belirtisi ise ön dişler arasında oluşan aralığa konuşurken dilin girmesidir. Dil bu aralığa girdiğinde hastalar dişlerle dil arasından çıkan sesleri çıkartmakta zorluk çekerler. Bu belirtiler openbite açık kapanış problemlerinin en bariz belirtileridir.
OPEN BİTE AÇILIŞ VE KAPANIŞ BOZUKLUĞU TEŞHİSİ NASIL YAPILIR ?
Openbite açık kapanış ilk önce klinik muayene ile tespit edilir. Klinik muayenede dişler arasındaki açıklığın ne kadar olduğu, dilin bu aralığa ne kadar girdiği tespit edilir. İkinci olarak fotoğraflarla yüzde nasıl bir uyumsuzluk ortaya çıktığı tespit edilir. Üçüncü olarak çene filmleri alınır.
Özellikle lateral sefalometrik film denilen kafa filmi açık kapanış open bite teşhisinde çok önemlidir. Çünkü bu film açık kapanışın iskeletsel mi yoksa dişsel mi olduğu konusunda bilgi verir ve başarılı bir tedavi planlaması yapılmasını sağlar. Open bite klinik muayene ile, ortodontik fotoğraf muayenesi ile veya lateral sefalometrik filmlerinin muayenesi ile teşhis edilen ortodontik bozukluktur.
OPEN BİTE TEDAVİSİ KAÇ YAŞLARINDA, NASIL YAPTIRILIR?
Ortodontiste başvuran hasta hala büyümekte olan bir hasta ise ve open bite bozukluğu çenelerin büyümesindeki bir problemden kaynaklanıyor ise bu yaştaki bireylerde ortodontik apareyler kullanılarak çene büyümesi yönlendirilebilir ve sadece tel tedavisi (braces treatment) ile açık kapanış problemi tedavi edilebilir.
Ama başvuran hasta yetişkin bir hasta yani büyüme ve gelişme dönemini tamamlamış, openbite rahatsızlığı iskeletsel bir problemden kaynaklanıyor ise estetik olarak daha başarılı bir tedavi yapmak için ortodontik tedavi artı ortognatik cerrahi seçeneği değerlendirmek daha doğru bir yaklaşım olacaktır.
Fakat hasta iskeletsel bir problemden değil de dişsel bir problemden dolayı açık kapanış problemi olan open bite sorunu yaşıyor ise o zaman bu tür hastalarda sadece ortodontik tedavi ve tel tedavisi (braces treatment) ile açık kapanış problemi tedavi edilebilir. Yani hastanın neden open bite problemine sahip olduğu ortodontist için tedavinin belirlenmesinde önemli bir aşamadır ve belirleyici bir unsurdur.
Ortodontik tedavi en iyi çocuklarda başarılı olmasına rağmen, gün geçtikçe yetişkinler de ortodontik tedaviden yararlanmaktadır. Çenelerin konumundan kaynaklanan bozukluklar (ortopedik bozukluk) büyüme gelişim döneminde tedavi edilirken, çenelerin normal olduğu sadece diş diziliminden kaynaklanan bozukluklar her yaşta tedavi edilebilir.
Ortodontik tedavi için yaş sınırlaması yoktur. Dişleri çevreleyen kemikleri sağlıklı olan herkese ortodontik tedavi uygulanabilir. Ayrıca artık braketler (dental braces) diş renginde porselenden yapılmaktadır. Böylece braketlerinizi tedavi süresince (braces before after) hiç kimse kolay kolay fark edemez.
BRAKET NEDİR ?
Dental braces yani braket, dişhekimliğinin ihtisas dallarından olan ortodontide, tedavinin başlıca araçlarından biridir. Terim olarak İngilizce’de bağ anlamına karşılık gelen “brace” kelimesinden gelmektedir. Ortodontik tedavide diş üzerine yapıştırılan ve üzerinde tellerin geçebileceği oluklara sahip olan aygıtlardır.
Çoğunlukla paslanmaz çelikten üretilmiş olup, seramik ve plastik malzemeden de yapılmaktadırlar.
İngilizce de “İnvisiblebraces” gözükmeyen diş telleri (braketler) olarak adlandırılan gözükmeyen şeffaf damaklıklar da dişlerdeki çapraşıklığın düzeltilmesinde kullanılır. Bu yöntem diş teli taktırmadan dişlerindeki çapraşıklıklara çözüm arayan ve genellikle erişkin hastaların tercih ettiği bir yöntemdir.
ORTODONDİK TEL (DENTAL BRACES) TAKMADAN DİŞLERİN DÜZELMESİ MÜMKÜN OLABİLİR Mİ ? OPEN BİTE TEDAVİSİ NE KADAR SÜRER ?
Bazı ortodontik problemlerde tel ve braket takmadan invasilign (invisaling) denilen plaklarla tedavi mümkündür.
İnvasilign (invisaling) ortodontik tedavi amacıyla dişlere takılan, çıkarılabilir, ağızda belirgin olarak gözükmeyen renksiz, çıkarılabilir düzleştiricilerdir. En iyi sonuçlar için günde 22 ila 23 saat kullanılmaları gerekir. Yemek yerken, diş fırçalarken kolayca çıkarılabilirler. Bunları kullanmadan önce bütün kalıcı dişlerin çıkmış olması gerekir. 2 haftada bir invasilign (invisaling) bir yenisi ile değiştirilir. Dişleriniz her seferinde arzulanan yöne hareket eder. Her 6 haftada bir, tedavinin uygun olarak geliştiğini incelenmesi için diş hekiminizi ziyarete gidersiniz. İnvasilign (invisaling) ile yapılan ortodontik tedavi tipik olarak 9 ila 15 ay arası sürer ve bu sürede 18 ila 30 invasilign (invisaling) kullanılır. Tedavinin tamamlanma süresi, ortodontik problemin durumuna göre değişmektedir.
BRACES BEFORE AFTER : ORTODONDİK TEL TEDAVİSİNİN ÖNCESİ VE SONRASI
Ortodontik tedavi öncesi, tedavi süreci ve sonrasında (braces before after) en çok dikkat edilmesi gereken nokta, dişlerin doğru fırçalanmasıdır. Ağız hijyeninin sağlanması, dişlerin ve dişetlerinin sağlıklarının korunması açısından çok önemlidir.
Diş telleriniz, dişlerinizin etrafında tutucu alanlar oluşturarak dişlerinizin daha kolay kirlenmesini ve daha zor temizlenmesine neden olur. Hem kötü görüntülerin önlenmesi, hem de çürük oluşumunun engellenmesi amacıyla dişler, her yemekten sonra fırçalanmalıdır. Fırçalamada dikkat edilmesi gereken nokta, braketlerinizin etrafınının ve tellerle diş eti arasının tamamen temizlenmesidir.
Diş ve diş teli temizliği için çeşitli firmaların ortodontik diş fırçaları bulunmaktadır. Tedavi süresince bu ortodontik fırçaları kullanabileceğiniz gibi, kendi diş fırçanızı da kullanmaya devam edebilirsiniz. Diş fırçanızın başı küçük ve yumuşak sertlikte olmalıdır.
Tedavi öncesi ve sonrası (braces before after) diş ipi ve ara yüz fırçası kullanımı da ağız hijyeninin sağlanması açısından oldukça önemlidir. Ara yüz çürüklerinin önlenmesi amacıyla günde bir kere diş ipi kullanılmalıdır. Ara yüz fırçaları da, normal fırçayla ulaşamadığınız yerlerin temizliğinde kullanılabilir.
Tedavi sırasında dikkat etmeniz gereken bir başka nokta da, braketlerinize (dental braces) veya hareketli aygıtlarınıza zarar vermemektir. Braketleriniz, dişlerin üzerine özel yapıştırıcılar kullanılarak yapıştırılmaktadır. Bu yapıştırıcının gücü, tedavi sırasında braketleri yerlerinde tutacak, tedavi sonrasında da diş yüzeylerine zarar vermeden sökülecek şekilde özel olarak ayarlanmaktadır.
Sert ve çekirdekli gıdaların (kabuklu kuruyemişler, cips, elma, erik ve benzeri) kontrolsüz olarak ısırılması, veya sivri cisimlerle diş telleriyle oynanması sonucunda braketleriniz kopabilir. Braket kopması, planlananın dışında kliniğe gitmenize, normal randevularınızın süresinin uzamasına ve tedavinizin daha uzun sürmesine sebep olacaktır. Bu nedenle tedavi öncesi ve sonrası (braces before after) gıda tüketimi ve dişlerin bakımı konularında dikkatli olunması gerekir.
Diş telleriniz takıldığı andan itibaren ilk bir kaç gün, dişlerinizde ve dişetlerinizde sızlama tarzı ağrılar, sallanma hissi ve yanaklarınızda küçük beyaz yaralar görülebilir. Bunlar, ağız dokularınızın ve dişlerinizin doğal bir alışma süresidir. Bu süre içinde ağız bakımınızın eksiksiz yapılması çok önemlidir. Düzenli bakımlar yapıldığında görülen bu rahatsızlıklar, kısa süre içerisinde düzelecektir.
Aşağıdan doktorunun tavsiyelerine uyarak tedavi süresince diş bakımını doğru şekilde yapmış bir hastanın tel tedavisi öncesi ve sonrası (braces before after) fotoğraflarını inceleyebilirsiniz.
